Scoren in de finale (slot): Kist neemt afscheid met hattrick en de KNVB Beker

Kees Kist won met AZ drie keer de KNVB Beker. - Foto: KNVB Media

Feyenoord en AZ spelen op 22 april de honderdste bekerfinale. Wie scoort in de finale schrijft historie. Voor zichzelf. En voor de club. KNVB.nl blikt de komende weken met een aantal spelers terug op de goal die hun club eeuwige roem bracht. In het laatste deel AZ-icoon Kees Kist die er in 1982 met een hattrick voor zorgde dat een gouden generatie afscheid nam met een prijs.

Als ik hem goed raakte, ging de bal 130 km/u.

Er komt geen einde aan de Kees Kist Lounge in het AZ-stadion. De hele lange zijde is vernoemd naar de topschutter van het gouden AZ uit de periode 1978 - 1982. En overal waar je kijkt zie je herinneringen aan die glorietijd. Bekers worden omhoog gehouden. Champagne in de kleedkamer van De Kuip waar AZ in 1981 voor het eerst in de historie kampioen wordt. Vele bekende koppen sieren de wanden. Niet alleen Kist. Er is ook aandacht voor die andere peilers van dat elftal zoals John Metgod, Ronald Spelbos, Hugo Hovenkamp, Jan Peters, Kristen Nygaard en Pier Tol. Om er een paar te noemen. 

Kievitseieren

Elke keer als hij terug is, vervult de ruimte hem met trots. "Op wedstrijddagen staat het hier helemaal vol met supporters", zegt Kist. "En ze willen allemaal met mij op de foto." Kees Kist zullen ze niet vergeten in Alkmaar. En terecht want hij was een fenomeen op de Nederlandse velden in de jaren zeventig en tachtig. Niemand schoot in die jaren harder dan de spits van toen nog AZ '67. Nou ja, misschien kon Willy van der Kuijlen hem evenaren. "Een sportprogramma heeft het wel eens gemeten", zegt Kist. "De teller stopte pas bij 130 km/u." Dat is hard. Heel hard. Zo hard dat Eddy Treijtel tijdens trainingen niet meer in de goal wilde staan bij het afwerken. Kist: "Toen was Hans de Koning de klos, haha."

Kruit in de kuiten, daar word je mee geboren maar Kist heeft zo zijn eigen theorie voor zijn kanonschoten. "Als jongen was ik gek op kievitseieren zoeken en zwierf ik dagenlang over die mulle akkers. Daar heb ik die kuiten gekweekt." Hoe dan ook, de gebroeders Klaas en Cees Molenaar herkennen de kracht van de jonge Heerenveen-spits. Kist is in 1972 een van de eerste aankopen van de nieuwe clubeigenaren, rijk geworden in witgoed. Ze hebben grootste plannen. En geduld. "Klaas vertelde me dat hij binnen tien jaar kampioen van Nederland wilde worden." 

Europees topscorer

Een jaar na Kist kwam Kristen Nygaard, een dan nog onbekende Deense middenvelder met een fijne trap. "We zaten samen bij een gastgezin in Bergen. Dat schept een band." Ook in het veld. Pass Nygaard, schot Kist, goal. Zo ging het vaak in Alkmaar en daarbuiten. Met Willem van Hanegem kruipt AZ '67 naar de top en wint in 1978 voor het eerst de KNVB Beker. Een jaar later wordt Kees Kist gekroond tot Europees topscorer. Wim Kieft, Marco van Basten en Roy Makaay zijn de enige andere Nederlanders die hem dat na kunnen zeggen. "Dat is een mooi rijtje."     

In het seizoen 81/82 is de diamant geslepen. Precies binnen de termijn die de gebroeders Molenaar hadden voorzien. AZ '67 is ongenaakbaar in de competitie en beker. Alleen de UEFA Cup-finale tegen Ipswich Town gaat nipt verloren. Een smetje nog altijd. Kist: "De eerste wedstrijd was drie dagen na het kampioenschap. We hebben toen iets te lang gefeest. We verloren in Engeland met 3-0. Dat konden we thuis niet meer rechtzetten. Titelprolongatie blijft een jaar later uit, maar de bekerfinale wordt wel weer bereikt. Een dubbelfinale, voor het eerst, tegen cupfighter FC Utrecht dat thuis met 1-0 wint. In de Alkmaarderhout staat het bij rust 1-1.

Tumult bij strafschop 

Iemand had zelfs een kuiltje gemaakt bij de stip.

In de tweede helft zorgt Kist er hoogstpersoonlijk voor dat de beker in Alkmaar blijft. Eerst met zijn specialiteit: een hard laag schot van de rand zestien. Daarna volgt een zelf versierde penalty. Die strafschop zal Kist nooit vergeten. "Het duurde heel lang voor ik hem kon nemen. Gerard van der Lem bleef maar protesteren. Ondertussen had iemand een kuiltje gemaakt bij de stip. Dat het allemaal kon in die tijd." Kist blijft koel en stuurt Hans van Breukelen de verkeerde hoek in. De beker blijft in Alkmaar. Helemaal als Kist na een counter afrondt in de korte hoek. 

De derde KNVB Beker is een waardig afscheid van een gouden generatie die daarna uiteenvalt. "Dat was niet tegen te houden. Metgod ging naar Real Madrid. Spelbos naar Club Brugge. Peters naar Genua. Nygaard naar Nimes." Kist zelf vertrok ook naar Frankrijk, naar Paris Saint-Germain. "Eeuwig zonde", zegt hij terwijl nog even door de lounge loopt - zijn lounge. "Het was een van de beste clubelftallen in de Nederlandse voetbalhistorie." Een herinnering die zichtbaar nooit verveelt.